Ποιο από τα δύο τμήματα είναι πιο ανοιχτόχρωμο?

Και τώρα κάτι που φαίνεται παράδοξο. Δείτε τη φωτογραφία παρακάτω. Ποιο από τα δύο τμήματα είναι πιο ανοιχτόχρωμο;

Το δεξιό απαντήσατε; Λάθος.
Και τα δύο τμήματα της φωτογραφίας είναι πανομοιότυπα μεταξύ τους. Το ξέρω πολύ καλά γιατί τα έφτιαξα αντιγράφοντας το αριστερό στο δεξιό τμήμα. Το κάθε ένα κομμάτι αποτελείται από μια μεταβίβαση από ένα ανοιχτόχρωμο γκρίζο σε ένα λίγο σκουρότερο. Έτσι στο μέσον της εικόνας το σκουρότερο δεξιό μέρος του αριστερού κομματιού συναντά το ανοιχτότερο αριστερό μέρος του δεξιού κομματιού. Αυτό μας δίνει την ψευδαίσθηση ότι το δεξιό κομμάτι έχει ανοιχτότερο χρώμα από το αριστερό. Αν κάναμε ένα διάγραμμα της φωτεινότητας της φωτογραφίας θα έμοιαζε με αυτό:

Και αν ακόμα δεν πειστήκατε και νομίζετε ότι σας λέω ψέματα... δείτε την παρακάτω εικόνα. Το ίδιο αρχικό σχέδιο με δυο λωρίδες γκρίζου χρώμτατος πάνω και κάτω. Το πάνω γκρίζο είναι το σκουρότερο και το κάτω το ανοιχτότερο από τα δύο που συνθέτουν την χρωματική μεταβίβαση σε κάθε κομμάτι.

Το σκουρότερο μέρος κάθε κομματιού (το δεξιό) έχει ίδιο χρώμα με την πάνω γκρίζα λωρίδα. Και η κάτω γκρίζα λουρίδα είναι ίδια με το ανοιχτότερο γκρίζο κάθε κομματιού (το αριστερό).

Στο παράδοξο αυτό παίζει ρόλο ο τρόπος που η αντίληψή μας ξεχωρίζει το όριο μεταξύ των δύο κομματιών. Η αντίληψή μας συγκεντρώνεται στο κέντρο της εικόνας στο όριο και βλέπει ότι δεξιότερα είναι ανοιχτότερο χρώμα. Έτσι "υποθέτει" ότι και ολόκληρο το δεξιό κομμάτι είναι ανοιχτόχρωμο. Αυτή η "υπόθεση" είναι που παραπλανεί.

Μήπως και ο τρόπος που κρίνουμε και ξεχωρίζουμε πολιτισμούς και ανθρώπους παραπλανάται από παρόμοιες "υποθέσεις". Μήπως δεν συμβαίνει το ίδιο: Βλέποντας τις επιφανειακές διαφορές παραπλανούμαστε και κρίνουμε το σύνολο (του ανθρώπου ή του πολιτισμού) σαν "διαφορετικό". Ενώ στην ουσία δεν είναι. Αλλά το χειρότερο είναι ότι όταν εξαπατούμαστε δεν γνωρίζουμε την εξαπάτηση. Γιατί δεν βρίσκουμε "λωρίδες" σύγκρισης για να βεβαιωθούμε για το αντίθετο;